Bhí ócáid ar siúl i nGaillimh ar an Satharn 15 Nollaig i gcuimhne ar Mhaolra Seoigh, a chuireadh chun báis go héagórach de bharr "Dúnmharuithe Mhám Trasna" 130 bliain ó shin. Bhí Uachtarán na hÉireann, Mícheál D. Ó hUiginn i láthair ag Aifreann i nGaeilge san Ardeaglais agus sna himeachtaí ina dhiaidh. Bhí sciatháin oirthearach na hárd-eaglaise lán don Aifreann.
Bé an tAth Fiontán Ó Monacháin a bhí mar príomh-chéiliuraí ag an Aifreann sin agus an tAth Kieran Waldron, deartháir údar "Maamtrasna, the murders and the mystery," an tAth Jarlath Waldron. Bhí ceol binn á chanadh ag Treasa Ní Cheannabháin i rith an Aifrinn.
 |
| Seán Ó Cuirreáin, Coimisinéir Teanga ag leagadh bláthfhleasc |
• Méara na Gaillimhe, Terry O'Flaherty thár cheann phobal na cathrach.
• Méara Chontae na Gaillimhe, Thomas Welby, thar cheann phobal an chontae.
• Johnny Joyce, thar cheann mhuintir Seoighe, a shinsear, a dúnmharíodh i Mám Trasna.
• Seán Ó Cearúil, dlíodóir, thar cheann lucht gairme an dlí.
• Sibéal Davitt, duine de shliocht Cheapach na Creiche, thar cheann mhuintir an cheantair sin atá anois scaipthe ar fud na tíre agus an domhain mhór.
• An Tiarna David Alton thar cheann na daoine sin a fhulaingíonn ar fud an domhain nuair a séantar a gcearta daona.
• Seán Ó Cuirreáin, An Coimisinéir Teanga, thar cheann poball na Gaeltachta agus na Gaeilge.
Níos deanaí sa tráthnóna céanna bhí siompóisiam faoin ábhar i Músaem Cathrach na Gaillimhe. Bhí cainteoirí breatha ann agus tháining slua aisteach chuig an mír seo den cuimhniúcháin le héisteach leo.
Mar thús thug an Ollamh Gearóid Ó Tuathaigh léiriú ar chúlra staire 1882, polataíocht an ama i Sasana agus an gaol a bhí idir pearsa rialtais cúng na haimsire lena chéile mar aon le tabhacht an chás seo sna hochtóidí. Níor éistíodh le Maolra mar níor thuigeadar é agus níor thuig Maolra iad agus mar sin daoradh go héagóireach é.
Ansin chuir an Tiarna Alton cur síos ar a pháirt agus páirt an Tiarna Avebury sa chás agus an troid ar siúil le cinneadh na cúirte a fuair Maolra Seoighe ciontach a chuir ar cheal. Is fiú é a dhéanamh mar chuid den proiséas ag chuir an cairdeas idir Éire agus Shasana a neartú. Chríochnaidh sé a phíosa leis an nath, "Ar scath a cheile a mhaireann na daoine!"
Ba spéisiúl an caint a thug Johnny Joyce, de shliocht clainne Seoighe a dhúnmaraíodh in 1882. Thug sé stair a sheanathair Máirtín, a bhí as baile nuair a thárla an sléacht, agus Paitsí, a gortaíodh ann agus a thárla dóibh. Cuireadh in Ard Aidhin iad beirt agus níor ligeadh thár n-ais chuig a n-áit dhúchais iad. Scaradh óna chéile iad agus ní fios cád a thárla do Paitsí ag an deireadh ach gur chuaigh sé go Meiriceá. Phós Máirtín agus bhí a chlann mac páirteach i gcúrsaí CLG ar thaobh Baile Átha Cliath. (Bhí Johnny Joyce é féin i bhfoireann buacach Bhaile Átha Cliath sna caogadaí!)
Teaspáineadh ansin scannáin fíor spéisiúil ó RTÉ, "CSÍ Mám Trasna" curtha i láthair ag an léiritheoir Seán Ó Méalóid.
 |
| Caoineadh Mhaolra Seoighe |
Cuireadh deireadh leis an sioposium le píosa léitheoireachta as leabhair an Ath Jarlath Waldron ag a deartháir an tAth Kieran. Ba chur síos ar bhás truamhéalach Mhaolra Seoighe é. Ansin bhí dán nua-chumtha, "M'athair, Maolra Seoighe!" ag Ciarán Ó Fátharta léite ag a iníon Muireann, inar samhlaíodh sé meon iníon Mhaolra ar bhás a hathair agus nach mbeidh sé sa bhaile don Nollaig. Ansis sheinn Johnny Óg Connelly píosa nua ceoil a chum sé don ocáid - "Caoineadh Mhaolra Seoighe!"
Críochnaíodh an ocáid le oíche airneáin i gClub Áras na nGael - ceol, sólaistí agus ar ndóigh, deochanna!
